یک واحد پرورش مرغ گوشتی باید دارای چه مشخصات و ویژگی هایی باشد تا منجر به افزایش میزان تولید شود؟
بهبود عملکرد تولید
در واحدهای مرغداری گوشتی
· خوب است بدانیم که:
تولید سرانه گوشت مرغ «از 82/4 کیلوگرم در سال 1357» به «8/22 کیلوگرم در سال 1387» رسیده است. بنابراین، با رشد مضاعف جمعیت در سال های اخیر، نیاز به افزایش تولید از طریق «اصلاح مدیریت تولید» و «استفاده از فن آوری های جدید در مرغداری ها» ضروری است.
در این مطلب، چهار عامل اساسی در پرورش طیور، یعنی «هوا»، «غذا»، «رطوبت و نور» و «دما» را مورد بررسی قرار می دهیم.
· هوا
- اولین عامل مورد نیاز برای رشد پرنده، هوای مناسب است.
- هوای کم، موجب بروز بیماریی به نام «آسیت» می گردد ( به خصوص در هفته پنجم به بعد ).
- هوای با سرعت جریان زیاد، ضمن خروج سریع دمای سالن، باعث افزایش تشدید بیماری های تنفسی می شود.
- تهویه نامناسب در سالن، موجب رشد غیر یکنواخت جوجه (یکدست نبودن جوجه ها) در نقاطی از سالن که از نظر هوا مشکل دار است، می گردد.
- تهویه مناسب، موجب خروج گازهای مضر، مانند «آمونیاک، دی اکسید کربن و منو اکسید کربن» از سالن می شود.
- غلظت دی اکسید کربن، به عنوان شاخص اصلی کنترل و پایش هوا می باشد. بیشترین سطح تحمل آن،«2500ppm» است. مازاد بر آن، باعث آسیب دیدگی شش ها و مخاط چشم و کم تأثیر شدن واکسن های اسپری خواهد شد.
- چنانچه در ارتفاع نیم متری بالای سر جوجه، غلظت دی اکسید کربن «ppm1300»باشد، در میان جوجه ها، غلظت گاز بیش از «ppm 2500» خواهد بود.
- برای اندازه گیری غلظت دی اکسید کربن، آمونیاک و غیره، می توان از سنسورهای حساس به این گازها و یا نوارهای کاغذی مخصوص استفاده کرد.
- جدا سازی جوجه ها با کارتن و یا وسایلی که هوا از آن ها عبور نمی کند، باعت تجمع گاز 2CO در کف سالن و میان جوجه ها می شود.
- حداکثر گاز آمونیاک قابل تحمل جوجه ها، «ppm10» است. بیشتر از این میزان، باعث صدمه به ریه ها و آلوئل ها می گردد.
- حداکثر غلظت گاز منواکسیدکربن، نباید از«ppm100» تجاوز کند. در غیر این صورت، تبادل گازی ریه ها به شدت کاهش خواهد یافت.
- تبادل نامناسب هوا و خروج نامناسب گازها از سالن، موجب نرسیدن جوجه ها به توان ژنتیکی و فاصله ی زیاد ضریب تبدیل با استانداردها می شود.
- تهویه نامناسب، باعث مرطوب شدن بستر و در نتیجه افزایش گازهای سالن می شود. در نتیجه سوختگی مفصل خرگوشی پرنده و کاهش کیفیت لاشه پدید خواهد آمد.
- با افزایش سن پرنده، رطوبت سالن بالا رفته و دمای بین پرنده، آن چیزی نیست که در بالای سر آن مشاهده می شود.
- در هوای خیلی گرم، افزایش ورودی هوای سالن، فقط باعث زیاد شدن گردش هوا می شود. این، راه خنک کردن طیور نیست. روش صحیح، آن است که هوای خروجی را افزایش دهیم. سپس باید روزنه ها را، به قدری که فشار منفی در سالن موجود باشد، باز کنیم. (فشار منفی؛ به جریان هوایی گفته می شود که در اثر روشن بودن هواکش ها، با سرعت معین وارد سالن می گردد).
- نرخ راندمان تهویه ای هواکش ها «VER» می تواند باعث صرفه جویی بیشتر از 50 % در برق مصرفی مرغداری ها شود. استفاده از سیستم تهویه مناسب کمک خوبی برای این منظور است. (نرخ راندمان به معنی؛ حجم جریان هوا توسط هواکش به میزان وات مصرفی است)
- هواکش های با قطر زیاد و دور کم (دور استاندارد) برای تخلیه گازهای سالن، عملکرد مطلوب تری داشته و هزینه برق مصرفی را کاهش خواهد داد.
- هوای مورد نیاز مرغ گوشتی؛ 5 متر مکعب به ازای یک کیلو گرم وزن پرنده است.
- هوای مورد نیاز مرغ تخمگذار؛ 7 متر مکعب به ازای یک کیلوگرم وزن پرنده است.
· غذا
- یکی از ارکان مهم پرورش طیور، تغذیه است.
- جوجه می تواند تا چند روز، از مواد غذایی کیسه زرده استفاده کند. با گذشت 40 ساعت از هچ، جریان مواد غذایی، از کیسه زرده به لوله گوارش، تمام می شود.
- با مصرف غذا توسط پرنده، مرکز اشتهای جوجه تحریک شده و جوجه متوجه غذا می گردد.
- درفاصله زمانی 19 تا 35 روز، ماهیچه های بزرگ، اسکلت و بافت های همبند، رشد می کنند.
- بعد از 35 روزگی، رشد سریع ماهیچه ها و پر شدن عضلات انجام می شود.
- مرغدار وظیفه دارد، در تک تک زمان های مذکور نیازهای جوجه را تأمین کند.
- پرنده بعد از ورود به سالن، به طور غریزی به هر چیزی نوک می زند.
- غذا را باید به شکل جذابی در اختیار جوجه قرار داد تا او را به خودش جلب کند. غذاهای آردی، برای جوجه جذاب نیست.
- مقدار دان در هر وعده، باید کم باشد. تعداد دفعات غذا دادن، در روزهای اولیه باید 5 تا 6 نوبت باشد.
- دان تهیه شده در مرغداری ها، به علت وجود میکسر های عمودی ، به طور کامل مخلوط نمی گردد.
- به علت متراکم بودن دان های پلت (که انرژی زیادی هم دارند)، پرنده میزان بیشتری دان مصرف می کند تا احساس سیری کند.
- میزان غذای مورد نیاز برای تولید یک گرم چربی، معادل چهار برابر غذای مورد نیاز برای یک گرم پروتئین است. در اثر بالانس نبودن جیره و یا مهیا نبودن شرایط پرورش، در جوجه های گوشتی به جای پروتئین، چربی تولید می شود.
- جیره ی مناسب، زمانی تأثیر خود را نشان خواهد داد که سایر عوامل مدیریتی در سالن مهیا بوده و جیره، فقط عامل محدود کننده باشد.
- در دانخوری های سطلی، احتمال هدر رفتن دان تا میزان 10% ، و دریافت نکردن کامل اجزای دان وجود دارد.
- در دانخوری های زنجیری، دان در نقاط مختلف سالن، با دانه بندی متفاوت توزیع می گردد. این موضوع، باعث عدم یکنواختی گله می شود.
- مناسب ترین دانخوری های موجود، از نوع بشقابی است که در تمام دوران پرورش جوجه، قابل استفاده بوده و دان یکنواخت در اختیار پرنده قرار می دهد.
- برای گرفتن مجوز افزایش ظرفیت 15 قطعه در متر مربع، تعداد دانخوری ها جهت تجهیز سالن، با توجه به نوع آنها، باید برابر اعلام مدیریت امور طیور سازمان جهاد کشاورزی تعیین شود.
· رطوبت و دما
- در هنگام ورود جوجه (با رطوبت حدود 65 تا 70%)، حداقل دمای مورد نیاز سالن 30 درجه سانتیگراد است . دمای بیشتر، موجب استرس حرارتی به جوجه، کاهش اشتها، چسبیدن آن به زمین و عدم تحرکش می شود.
- در صورت کاهش رطوبت محیط، باید به میزان 1 تا 2 درجه، به دمای سالن اضافه شود.
- کاهش رطوبت سالن، موجب کاهش وزن جوجه (ازدست دادن زیادی رطوبت و دهیدراته شدن) و خشکی برونش ها می شود.
- به ازای هر سه روز، دمای سالن را باید یک درجه کاهش دهیم، تا به 22- 21 درجه برسد.
- تأمین رطوبت به میزان حداقل50% برای جوجه الزامی است.
- در ابتدای سن جوجه، دمای بدن آن، کمتر از از دمای بدن پرنده ی رشد یافته است. در خروس ها، دما بالاتر می باشد.
- در صورتی که دما در کف سالن به طور یکنواخت توزیع نشود، پراکنش جوجه ها یکنواخت نخواهد بود.
- دانخوری ها و آبخوری ها، نباید به طور مستقیم در معرض منبع حرارتی باشد.
- با مدیریت کردن حرارت سالن، می توان اشتهای جوجه را تحریک کرد و فعالیت آن را باعث شد.
- زمانی که رطوبت نسبی در هفته اول به زیر 50% برسد، لازم است برای جلوگیری از خشک شدن جوجه و افزایش رطوبت نسبی اقدام نمود.
- کمبود رطوبت می تواند باعث کاهش یکنواختی و ضعف جوجه شود.
· نور
- شدت نور برای دسترسی جوجه به آب و دان خیلی مهم است.
- برای روزهای اول پرورش جوجه، نور با شدت 60 لوکس در سالن مناسب می باشد.
- برای مصرف کمتر برق و استفاده بهینه از انرژی، می توان در بالای لامپ ها از رفلکتور استفاده کرد. با این تدبیر، تا 40% کاهش مصرف انرژی پدید می آید.
- تناوب نوری می تواند به عنوان محرک پرنده، در ماندگاری سرعت رشد و ضریب تبدیل غذایی تأثیر گذار باشد.
- یکنواختی نور در کف سالن باید حفظ شود. در صورت رعایت نکردن آن، عدم یکنواختی گله اتفاق خواهد افتاد.
- در پنج هفتگی به بعد، با استفاده از تاریکی (به مدت 5 تا 6 ساعت) می توان تا حد زیادی از بروز «آسیت» جلوگیری کرد.
- کاهش زود هنگام نور در هفته اول، موجب کم شدن میزان تغذیه جوجه و کاهش وزن آن خواهد شد.
- شدت روشنایی می تواند بعد از ده روز به کمتر از 20 لوکس کاهش یابد.