ارتباطات و پذیرش

ارتباطات و پذیرش

امیر عرفانیان عبادی 

پذیرش :

بدیهی است که در جریان برقراری ارتباط ، کوشش انسان در برانگیزاندن مردم به طور مستقیم مرتبط با ایجاد فرآیندی است که طی آن افراد به تغییر رفتار و عادتهای خاص خود می پردازند و عادتهای نوینی را می پذیرند . فرآیند فوق  را در اصطلاح فرآیند پذیرش  یا انتشار نوآوری می نامند .

1- پذیرش به معنای تصمیمی است که فرد در اجرای یک فکر یا راه حل جدید ( به عنوان بهترین راه حل ) به انجام می رساند .

2- نوآوری به پدیده ای – اعم از فکر ، هدف یا راه حل نوینی _ می گویند که برای یک فرد در زمان خاص تازگی داشته باشد .

جامعه شناسان روستایی عمیقاٌ به مطالعه پیرامون پدیده فوق پرداخته اند . مطالعات انجام شده نشان می دهد که در بسیاری از موارد ، افراد قبل از پذیرش یک نوآوری ، 5 مرحله پیوسته را بایستی طی کنند .

مراحل پذیرش :

1 . آگاهی :

در این مرحله فرد از وجود بعضی پدیده های جدید مطلع می شود و ممکن است در این مرحله او صرفاٌ نام پدیده نو را به گوش بشنود اما از کم و کیف آن اطلاعی نداشته باشد .

2 . علاقمندی :

در این مرحله فرد تمایل به فراگیر مطالب بیشتری در مورد پدیده جدید از خودنشان می دهد . او می خواهد بداند که آن چیست ، چگونه کار می کند و چه استفاده ای خواهد داشت . او ممکن است به مفید بودن پدیده نو برای خود بیندیشد ، به اینکه درآمدش افزایش پیدا می کند و یا با آن خواهد توانست حشرات موذی و بیماری های گوناگون را کنترل کند .

3 . ارزیابی :

سومین گام در این فرآیند ، مرحله ارزیابی است . فرد در ذهن خود پدیده نو را مورد سنجش و آزمایش قرار می دهد . او با توجه به اطلاعات حاصل از مراحل قبل از خود می پرسد : آیا قادر به انجام آن خواهم بود ؟ و در صورت این کار ، آیا به راستی شیوه جدید بر روش قبلی مزیت دارد ؟ آیا بر در آمد من افزوده خواهد شد و آیا در جهت کلی منافع مرا تأمین می کند ؟

4 . آزمایش :

پس از طی سه مرحله فوق ، در صورتی که فرد احساس کند نوآوری مورد نظر برای وی قابل دسترسی خواهد بود . به آزمایش آن خواهد پرداخت . مشخصه این مرحله عبارت است از آزمون کوچکی در زمینه نحوه کاربرد پدیده جدید و همچنین کسب اطلاعات ویژه ای مرتبط با این سؤالها : « چگونه باید از آن استفاده کنم ؟ چقدر و چه هنگام باید مصرف کنم ؟ چگونه می توانم به بهترین طریقه آنرا برای خود به کار گیرم ؟ و . . . »

نیاز افراد به آزمایش عملی یک پدیده جدید و نو  ، امری اجتناب ناپذیر است حتی اگر در باره آن به مدت زیاد اندیشیده و اطلاعات زیادی گرد آورده باشند .

5 . مرحله پذیرش :

مشخصه این مرحله عبارت از میزان بالای تفکر مداوم در مورد پدیده جدید و نیز احساست رضایت نسبت به آن است ، این بدان معنی نیست که اگر کسی پدیدیه تازه ای را پذیرفت ، باید آن را به طور مداوم انجام دهد و یا از آن استفاده کند ، بلکه صرفاٌ  بدین مفهوم است که او پدیده جدید را به خوبی پذیرفته است و تصمیم به انجام آن دارد .

چهارمین گروه از پیچیدگی ها عبارت از تغییرات به وجود آمده در نوع فعالیت اقتصادی و تولید که در برگیرنده مجموعه ای از نوآوریهای همزمان است و بالاخره پر هزینه بودن بعضی آزمایشها و تمرینات تعدادی از پدیده های نوع پنجم قرار می دهد . بدیهی است ، نوآوریهایی که آزمایش آنها هزینه کمتری در بردارد ، زودتر از آزمایشهای پر هزینه پذیرفته خواهد شد .

طبقه بندی پذیرندگان :

حقیقت مسلم این است که انسانهایک پدیده نو را همزمان نمی پذیرند ، بعضی از مردم به مجرد آگاهی از یک فکر نو آن را خواهند پذیرفت . برخی دیگر نیازمند زمان بیشتر برای قبول افکار جدید هستند و عده ای نیز هرگز افکار نو را به دل راه نمی دهند .

جامعه شناسان به طبقه بندی افراد در این زمینه پرداخته اند و هر کدام را در یک گروه قرار داده اند .

1 / نوآوران :

در هر نظام اجتماعی ، همیشه افرادی وجود دارند که زودتر از دیگران به سراغ تازه ها می شتابند . برای هر پدیده یا فکر نو ، تعدادی پیشتازند ، اینان را نوآوران می نامند . آنان در اکثر موارد نسبت به همقطاران خود پیشی می جویند . این عده از ویژگی های شخصیتی بارز و قابل توجهی برخوردارند . در فعالیتهای اقتصادی و اجتماعی ، موفقیت های زیادی کسب می کنند و با تکیه بر قدرت اقتصادی و جایگاه اجتماعی ، توان ریسک های مکرر و تحمل اشتباهات و زیانهای بعدی را دارا هستند . قدرت ، تحرک و فعالیت  آنان در جامعه قابل توجه است لکن بیشتر کوشش های نوآوران ، پشت پرده و به طور غیر رسمی است و نفوذ و فعالیت آنان از محدوده جامعه فراتر می رود . تماسهای غیر رسمی اما مستمر این عده با سایر جوامع ، منابع خبری و اطلاعاتی این عده را افزایش می دهد و بر بازده آنان در فعالیت های اجتماعی و اقتصادی به نحو چشمگیری می افزاید .

2 / زود پذیران :

زودپذیران متشکل از گروه هایی از مردم هستند که فقط یک پله با نوآوران فاصله دارند . آنان در جستجوی دریافت نتایج کار نوآورانند و موفقیت و خطای آنان را از نزدیک مشاهده و تحلیل می کنند .

زودپذیران از سطح تحصیلی بیشتری نسبت به نوآوران برخوردارند . آنان همچنین در فعالیت های رسمی مختلف مثل همکاری با سازمان های ملی و دولتی ، مشارکت بیشتری دارند .

3 / پذیرندگان اولیه :

افراد این گروه را اکثراٌ رهبران غیر رسمی تشکیل می دهند . این عده از نظر اخلاقی و نیز قضاوت جامعه در جایگاه برتری نسبت به دیگران  قرار گرفته اند . لکن در سایر شئون با پیروان خویش تفاوت چندانی ندارند . آنان به طور غیر رسمی و بدون رأی گیری ، جایگاه رهبری را در جامعه خود احراز کرده اند . بنابراین تابعیت مردم را تا زمانی به دنبال خواهد داشت که مرتکب لغزش و اشتباه نشوند . بر این اساس قبل از آنکه نسبت به عملی بودن یک فکر و نظریه کاملاٌ مطمئن نباشند و پدیده مورد نظر را از نزدیک مشاهده نکنند ، آنرا نخواهند پذیرفت . در جامعه های سنتی ، غالباٌ اطلاعات توسط این عده به مردم منتقل می شود و بدیهی است با مشاهده چندین خطا از سوی رهبران غیر رسمی ، جامعه به سوی منبع خبری جدیدی خواهد رفت .

همکاری و فعالیت رهبران غیر رسمی ، عمدتاٌ به درون جامعه خودشان محدود است و به دلیل اهمیتی که برای نظر دوستان و همسایگان خود و نیز سایر مردم قائلند ، متقابلاٌ مردم اطلاعات مورد نیاز خود را به وسیله آنان دریافت می کنند .

4 / پذیرندگان ثانویه :

سطح سواد این گروه ، کمتر از پذیرندگان اولیه و سنشان از آنان بیشتر است . فعالیتهای اجتماعی و سازمانی این گروه نیز از پذیرندگان اولیه کمتر است . اینان گروه بزرگی از افراد جامعه اند که پیرو دستورات رهبران هستند . این عده معمولاٌ با محافظه کاری بیشتری با مسائل برخورد می کند و بدون دلیل در تصمیمات خود کمتر با مخاطره مواجه می شوند .

5 / سخت پذیران ، ناپذیران :

همیشه در برابر هر فکر ، اندیشه و عمل نو ، در نهایت ، موانع بازدارنده ای وجود خواهد داشت . موانع فوق الذکر بعضی معلول شرایط محیطی و اجتماعی ، برخی به علت ناباوری ، پاره ای به دلیل معلولیت ذهنی ، فقر اقتصادی و عدم استطاعت برای هرگونه تغییر و سرانجام به دلایل گوناگون دیگر است . همه این موانع موجب سخت پذیرفته شدن یک پدیده نو و یا عدم پذیرش قطعی آن می شود . معمولاٌ پیرترین و کم سوادترین افراد یک جامعه در این گروه قرار می گیرند . بدیهی است که افراد مزبور در پایین ترین حد فعالیتهای اجتماعی قرار دارند و سرمایه گذاری بر روی آنان معمولاٌ ثمری نخواهد داشت .