در تولید یک برنامه تلویزیونی ترویجی برای جامعه کشاورزی، چه استاندارهایی را باید رعایت کرد. مطلب پیش رو، حاصل تجربیات و اندوخته های سی ساله در عرصه رسانه های ترویجی کشاورزی است.

استاندارد تولید یک برنامه تلویزیونی (برای کشاورزان)

امیر عرفانیان عبادی

 

امروزه شاید بیش از 20 میلیون نیروی کار در کشور جمهوری اسلامی ایران وجود  داشته باشد . این جمعیت عظیم در بخشهای صنعتی ، دولتی و بازرگانی برای تأمین  نیازمندیهای کل کشور به کارهای متنوع و مختلفی اشتغال داشته و در راه انجام وظایف و مسئولیت های محوله مشغول کار و فعالیت هستند .

بدیهی است نمی توان ادعا کرد کلیه افراد مذکور ذاتاٌ دانش و آگاهی ،‌ مهارتهای فنی و تنوع رفتار لازم را برای انجام وظایف و مسئولیت های شغل خود دارا هستند ، بلکه به جرأت می توان گفت که اغلب این کارکنان برای انجام صحیح وظایف خود و یا حداقل بالا بردن سطح کیفیت و یا کمیت کار خود احتباج به آموزش دارند .

علاوه بر آن ، سالانه تعداد کثیری از نیروهای جدید کاری هم به صفوف نیروهای کاری موچود اضافه می شوند که با اینکه اغلب آنها دوره های دبیرستان ، دانشگاه و یا دوره های تخصصی را گذرانیده اند ، اما در صورت استخدام در یک سازمان قادر نخواهند بود حتی  ساده ترین وظایف شغلی را بطور مؤثر و مفید طبق استانداردهای کاری انجام دهند ، مگر اینکه آموزش صحیحی بگذرانند .

از طرفی دیگر پیشرفتهای روزافزون در علوم و فنون ، تغییرات در مسیر تولیدات و خدمات سازمانها ، گسترش و یا محدود شدن اهداف کلی سازمانی ، اهداف خود کفایی و سایر تغییرات و تحولات سیاسی ، اقتصادی ، اجتماعی و فرهنگی و غیره هم نیاز به آموزشهای جدیدی را آشکار می سازد و لزوم توجه بیشتر و نیز بسیج امکانات و نیروهای بیشتری را در امر آموزش نیروی انسانی توجیه می کند .

همانگونه که جوامع بشری از سنتی بودن به صنعتی شدن و از صنعتی بودن به فرا صنعتی شدن گامک برمی دارند ، علوم و فنون و تکنولوژی هم رو به تکامل ، دگرگونی و پیشرفت است . به موازات این تغییرات است که اهمیت ، لزوم و خواص آموزش بیش از پیش ملموس گشته تا حدی که برخی از صاحبنظران در اهمیت آموزش می گویند : « آموزش در حقیقت خود مدیریت است » ، بدین معنی که بدون آموزش کارکنان ، پایه های مدیریت هم متزلزل می شود و به مخاطره می افتد . آموزش کارکنان یک امر حیاتی و اجتناب ناپذیر است که باید بطور مستمر با مجموع فرآینهای مدیریت مورد توجه قرار گیرد تا سایر فعالیتهای مدیریت بتواند مثمر ثمر واقع گردد .

 آموزش در حقیقت یکی از راههای اصولی و مطقی هدایت تلاشهای کارکنان در سازمان است و باغث بکارگیری استعدادهای نهفته ، به کار اندازی قدرت تخیل و به وجود آمدن حس انعطاف پذیری فکری لازم در کارکنان خواهد شد . آموزش و تربیت نیروی انسانی است که می تواند مار را در راه رسیدن به خودکفایی یاری  ،  اما این نکته مهم و حیاتی را  هم نباید فراموش کرد که آموزش با همه اهمیت  و ضرورتش زمانی می تواند مفید و مؤثر واقع گردد که با نیازهای معنوی ، مادی و روحی حال و آینده یکایک کارکنان هماهنگی داشته باشد و در خلاف جهت آن حرکت نکند .

آموزش کارکنان دارای ویژگی هایی است از جمله :

1) تسهیل در راه نیل به اهداف سازمانی .

2)     بهبود کیفی و کمی محصولات و یا خدمات ارائه شده توسط سازمان .

3)     ایجاد هماهنگی در نحوه انجام کارها در سازمان .

4)     تقلیل سطح حوادث و سوانح در محیط کار .

5)     تقویت روحیه پرسنل و ایجاد ثبات در سازمان .

6)      کاهش در نظارتهای مستقیم و غیر مستقیم .

7)     کاهش میزان تمرد ، نزاع ، کشمکش و غیبت و سایر رفتارهای ناهنجار گروهی در محیط کار .

8)  تقلیل میزان هزینه های عمومی در سازمان از قبیل هزینه تعمیرات ، قیمت تمام شده کالا و یا خدمات ، هزینه های مربوط به امور خدماتی یا کارگزینی و غیره .

9)     افزایش میزان سوددهی و اثرات استفاده از سود حاصله جهت رفاه کارکنان .

10)تقویت حس وفاداری و همبستگی کارکنان نسبت به سازمان .

11)جلوگیری از تداخل وظایف و مسئولیت ها و دوباره کاریها در سازمان .

12)شکوفا نمودن استعداد های نهفته کارکنان .

13)ایجاد حص انعطاف پذیری لازم در کارکنان .

14)ایجاد زمینه رشد و موفقیت در امور شغلی .

15)ایجاد زمینه موفقیت در امور اجتماعی ، انفرادی و خصوصی .

 

کاربرد وسایل سمعی و بصری :

وسایل سمعی و بصری ابزاری هستند که کارآموزان را از طریق چشم و گوش تعلیم می دهند . از نظر روانشناسی تأثیر این گروه از وسایل آموزشی در یادگیری بسیار زیاد است . به عنوان نمونه به دو نوع از این وسایل اشاره می کنیم :

1- ویدئو : یکی از وسایل سمعی و بصری ، نوار ضبط تلویزیونی یا ویدئو تیپ است که موارد استفاده متعدد دارد . با نگاهی به برخی از رشته های علمی و دقیق که اغلب با کمبود متخصص و کاردان در این زمینه ها رو به رو هستیم ، اهمیت ضبط نوارهای تلویزیونی متجلی و آشکار  می شود .   

با ضبط تلویزیونی ، در واقع خلاصه و عصاره نظرات یک محقق در زمینه های خاص به صورت نواری در می آید که در هر کجا لازم باشد قابل استفاده است و کارآموزان می توانند هرچند بار که بخواهند آن را ببینند و از کیفیت بحث آگاهی بیشتری پیدا کنند . برای ضبط نوارهای تلویزیونی ، داشتن اطلاعات اولیه در مورد کار با دوربین های تصویربرداری ، تنظیم نور ، صدابرداری ، انتخاب رنگهای مناسب ، تهیه مکان و جای مناسب از نظر زاویه دید و غیره ضروری است زیرا اگر فیلمی منطبق با اصول فنی تهیه نشورد ، بیننده رغبتی به دیدن آن نخواهد داشت و نهایتاٌ تهیه کنند به مقصود نخواهد رسید .

2- فیلم های آموزشی : شکی نیست که عموماٌ فیلم یکی از مؤثر ترین وسایل ارتباطی در سطح بین المللی است . به عبارت دیگر ، زبان فیلم زبان جهانی است و به همین لحاظ ، فیلم های آموزشی در ردیف وسایل بسیار مؤثر سمعی و بصری در امر آموزش قرار دارند .

تجربه نشان داده است که استفاده از فیلمهای آموزشی در آموزش افرادی که در مؤسسات صنعتی به کار فنی مشغول هستند ، بسیار مؤثر است زیرا این قبیل کارآموزان ، آنچه را که بطور متوال یاد گرفته اند ، با تماشای فیلم از نظر عملی نیز می بینند و به این ترتیب ، کارآیی آنها افزایش خواهد یافت .

در برنامه ریزیهای آموزشی و ترویجی برای مخاطبان خاص ، باید به این نکته کاملاٌ توجه شود که نمایش فیلمهای آموزشی چه مقدار در رسیدن به هدف برنامه مؤثر است . به عبارت دیگر ، میزان تأثیر نمایش یک فیلم در مقایسه با هزینه تهیه آن و زمانی که برای آن صرف خواهد شد ، بایستی مورد بررسی و مطالعه دقیق قرار گیرد .


 

ویژگی های تلویزیون

تلویزیون دارای خصوصیاتی است که آنرا از سایر رسانه ها و روشهای ارتباطی متمایز می کند :

1)تلویزیون همزمان دو حس بینایی و شنوایی را متأثر می کند و همین ویژگی آنرا در جایگاهی برتر از رادیو قرار می دهد .

2)تلویزیون قادر است اخبار مهم را با سرعت نور به اطلاع بینندگان برساند .

3)یک برنامه تلویزیونی برای رسیدن به نظر مخاطب خود ، نیازی به واسطه ندارد .

4)تلویزیون قادر است همزمان تعداد کثیری بیننده را زیر پوشش قرار دهد .

5)تلویزیون به علت ارتباط مستقیم و فوری با بیننده و نشان دادن رویدادها به هنگام وقوع ، رسانه ای بی رقیب است .

همه این برتری ها نمایانگر این نکته است که تلویزیون نه تنها یک وسیله خبری و اطلاعاتی ، بلکه رسانه ای است که تمام ویژگی های سایر رسانه ها را گرد آورده و آنها را تلفیق و دگرگون کرده است

 

استاندارد تولید برنامه های تلویزیونی

تعریف :

برنامه تلویزیونی ، حاوی مجموعه اطلاعات و پیامهای عمومی و تخصصی در حیطه علوم و فنون کشاورزی و محیط زیست روستایی است که با استفاده از شیوه ها و فنون تولید برنامه های تلویزیونی تهیه می شود و از طریق رسانه تلویزیون برای مخاطبان مورد نظر پخش میگردد .

 

هدف :

هدف کلی برنامه های تلویزیونی ، بهره گیری از رسانه تلویزیون برای انتقال دانش و تکنولوژی و توسعه و تقویت نگرش و باورهای مخاطبان با توجه به نکات زیر است :

-         بهره برداری از ابعاد کارکردی آموزشی و اطلاع رسانی رسانه تلویزیون

-    ایجاد تغییر در دانش سنتی و عادات ورفتارهای حرفه کشاورزی مخاطبان در جهت افزایش تولید و عملکرد بخش کشاورزی

-         بهره برداری از رسانه تلویزیون به منزله یک منبع دانش و اطلاعات سهل الوصول و در دسترس مخاطبان

-    اجرای شیوه انبوهی ترویج در جهت تحت پوشش در آوردن قشرهای وسیع مخاطبان بخش کشاورزی برای ارائه خدمات ترویجی بهتر و بیشتر

-         کوتاه کردن فاصله زمانی اطلاع رسانی از منبع ارسال پیام تا گیرنده

-         ارائه به موقع اطلاعات کشاورزی روز به مخاطبان

 

مخاطبان :

مخاطبان برنامه های تلویزیونی عموماٌ مولدین و بهره برداران بخش کشاورزی هستند که می توان آنان را به گروه های هدف مختلف ( مانند باغداران ، زنبورداران ، مرتعداران ، دامداران و ...) طبقه بندی نمود .

اما از آنجا که رسانه تلویزیون ، رسانه ای فراگیر ، همگانی و غیر قابل اختصاص به یک گروه هدف خاص می باشد ، می توان مخاطبان اصلی هر برنامه تلویزیونی را به دو گروه اصلی تقسیم کرد :

1 – مخاطبان خاص : این گروه ، مجموعه ای از افرادی هستند که دارای نیاز مشترک و شغل مشابه در بخش کشاورزی می باشند و هدف اصلی برنامه تلویزیونی ذیربط ارائه دانش و اطلاعات مورد نیاز به آنان است .

2 – مخاطبان عام : این گروه ، مجموعه افرادی هستند که به هر دلیلی ( اتفاقی یا ارادی ) برنامه تلویزیونی مورد نظر را تماشا می کنند و از آن در جهت افزایش دانش ، اطلاعات و علاقمندیهای خود در موضوعات کشاورزی استفاده می کنند .

 

انواع :

انواع برنامه های تلویریونی با توجه به مخاطبان خاص به دو دسته تقسیم میشنود :

1 – برنامه های تلویزیونی اختصاصی : محتوای آموزشی و ترویجی این برنامه ها صرفاٌ برای پاسخگویی به نیازهای یک گروه مخاطب خاص ( مثل گندم کاران ، نبورداران و . . . ) تهیه و ارائه می شود .

2 – برنامه های تلویزیونی غیر اختصاصی : محتوای آموزشی و ترویجی این برنامه ها برای پاسخگویی به نیازهای دو یا چند گروه مخاطب تهیه و ارائه می شود . ( مثلاٌ : ممکن است بخشهایی از برنامه اختصاص به گندمکاران و بخشهایی دیگر اختصاص به زنبور داران و

... داشته باشد )

 

محتوا :

محتوای برنامه های تلویزیونی ، مجموعه مطالب و پیامهای تنظیم شده ای است که پاسخگوی دو دسته نیازهای آموزشی و ترویجی زیر است :

1 – نیازهای محسوس مخاطبان : مسؤولان مدیریتهای ترویج استانها طی تماسها و بررسی های مختلف ، نیازهای مخاطبان را با مشارکت خود آنان شناسایی می کنند .

2 – نیازهای نامحسوس ( توسعه ای ) : مسؤولان مدیریتهای ترویج استانها ، دفاتر مسؤول معاونت ترویج و نظام بهره برداری در راستای اجرای سیاستها و برنامه های ترویجی ( و نیز توصیه شده از سوی دیگر واحدهای مسؤول وزارت جهاد کشاورزی ) برخی نیاز را برای توسعه کشاورزی و روستایی تشخیص می دهند که این نیازها ( همانند نیازهای محسوس ) موضوع برنامه ها و پیامهای تلویزیونی قرار داده می شوند .

# با توجه به خصلت رسانه تلویزیون ( ارتباط دیداری – شنیداری ، در دسترس همگان بودن و ... ) و ویژگی های بزرگسالان محتوای برنامه های تلویزیونی باید حائز شرایط و نکات زیر باشد :

-         هر برنامه دارای یک موضوع اصلی باشد و بیشتر به آن پرداخته شود

-    محتوای برنامه با ویژگی های مخاطبان ( سطح سواد ، جنسیت ، شغل ، فرهنگ و ...) متناسب و سازگار باشد .

-    با توچه به فراگیر و همگانی بودن رسانه تلویزیون ، محتوای برنامه ها ساده ، جذاب و جالب برای همه مخاطبان ( اعم از مخاطبان خاص و عام ) باشد .

-         محتوا اختصاص به مسائل روز ، نیازهای آنی ، اطلاعات اضطراری و فوری داشته باشد

-         محتوا در حیطه شناختی ، عاطفی و اطلاع رسانی تمرکز داشته باشد

-         محتوا با قابلیت های رسانه تلویزیون همخوانی و تناسب داشته باشد

-         در هر صورت ، محتوای هر برنامه باید تابعی از نیازهای مخاطبان و پاسخگو و مشکل گشای آنها باشد

 

ساختار :

ساختار هر برنامه تلویزیونی از اجزاء و عناصر زیر تشکیل شده است :

الف – قالب تهیه و ارائه مختوای برنامه :

1 – گفتار کارشناسی : در این قالب بخشی از محتوا و پیام برنامه توسط مجری یا مجریان برنامه بیان می شود .

2 – نمایش تلویزیونی : در این قالب بخشی از محتوا و پیام برنامه از طریق نمایش به مخاطبان ارائه می شود .

3 – بخش های مستند یا مستند آموزشی : در این قالب یک موضوع خاص با عنایت به اصول مستند سازی به مخاطبان ارائه می شود .

4 – مطالب کوتاه : در این قالب بخشی از پیامها در لابه لای برنامه به صورت طنز ، شعار و پیام تصویری و گفتاری ارائه می شود .

5 – مصاحبه : در این قالب بخشی از مختوا و پیامهای برنامه از طریق انجام مصاحبه گزارشگر با مسؤولان و کارشناس ، از زبان مصاحبه شونده به سمع مخاطبان  می رسد .

6 – بحث کارشناسی : در این قالب بخشی از محتوا و پیامهای برنامه از طریق گفتگو و بحث کارشناسان به مخاطبان منتقل می شود .

#  اما آنچه بیش از همه مورد نظر و مؤثر است ، ترکیبی از موارد فوق می باشد .

ب – موسیقی :

یکی دیگر از عناصر ساختاری برنامه های تلویزیونی موسیقی است . در ساخت و انتخاب موسیقی نکات ذیل مورد توجه است :

-         متناسب با فرهنگ و علائق مخاطبان برنامه باشد .

-         با ویژگی های روان شناختی و جامعه شناختی مخاطبان تجانس داشته باشد .

-         در هر برنامه از موسیقی متنوع و غیر یکنواخت بهره گیری به عمل آید .

-         از کیفیت فنی مناسب برخوردار باشد .

-         از قطعات موسیقی مجاز و مطابق با عرف رایج جامعه انتخاب شده باشد .

-         کوشش شود در برنامه های تلویزیونی استانی از موسیقی محلی بهره گیری شود .

ح – صدابرداری و تصویربرداری :

تصویر برداری و صدابرداری از عوامل و عناصر مؤثر در ساختار هر برنامه تلویزیونی است که باید نکات زیر مورد توجه قرار گیرد :

-         تصویر و صدا کاملاٌ زلال و شفاف باشد .

-         سطح صدا بین کلام و موسیقی هماهنگ باشد .

-<sp

برچسب ها: ویژگی های تلویزیونی وسایل سمعی و بصری تلویزیون و ترویج کشاورزی